Foto’s zoals in de boeken: de regel van derde

De regel van derden als compositie

Bij het vastleggen van een foto is een goede compositie zeer belangrijk. Het woord ‘compositie’ staat beschreven in het woordenboek als “de ordening van verschillende delen tot één geheel.” Met andere woorden: alle losse elementen die samen één geheel vormen.

Dit is hetgeen wat je eigenlijk altijd doet wanneer je een foto maakt. Je legt verschillende elementen vast in één opname. Maar een goede compositie (dus samenstelling van verschillende elementen) zorgt er wel voor dat een foto de aandacht trekt van de kijker en deze het fijn vindt om naar de foto te kijken.

Daar zit ook gelijk de uitdaging: hoe maak je een foto interessant en fijn om naar te kijken? Automatisch ben je geneigd om het onderwerp van de foto in het midden te plaatsen. Dit is immers waar de foto om gaat. Maar de regel van derden geeft aan dat het onderwerp links of rechts van het midden kan staan om nog mooier te worden. En dat is waarvoor het raster in elke fotografie app staat.

Hierboven zie je een voorbeeld van zo’n raster. Dit zie je vaak ook terugkomen in de vele fotografie apps. Het zijn je hulplijnen bij het maken van de beste foto. Bij de regel van derden wordt de compositie in negen vlakken verdeeld. Door nu het onderwerp te plaatsen op een van de snijlijnen van het raster, zorg je ervoor dat de aandacht van de kijken hier naartoe getrokken wordt.

Hoe werkt de regel van derde?

Stel we willen een foto maken van onze tante onder een boom. Het meest logische zou zijn om de boom in het midden van het beeld te plaatsen, zoals hieronder.

Maar stel dat we ervoor kiezen om de compositieregel toe te passen. We plaatsen het onderwerp, in dit geval de boom en onze tante, op de rechter snijlijn van het raster. We houden dan rekening met de intersectie rechtsonder. Daar plaatsen we onze tante.

Je ziet automatisch een groot verschil in compositie. Links blijft er een groot stuk aan leegte over, maar de aandacht wordt vooral getrokken door het onderwerp aan de rechterkant.

Ook hebben we de horizon op één derde van de foto gezet. Hierdoor ontstaat er een mooie balans tussen horizontaal en verticale compositie.

Is dit hetzelfde als de gulden snede?

De regel van derde heeft veel overeenkomsten met de gulden snede, maar is niet helemaal hetzelfde. Wellicht heb je wel eens van de gulden snede gehoord, het komt namelijk over in de natuur terug. Ik zal hieronder simpel proberen uit te leggen hoe deze regel werkt.

De gulden snede is een wiskundig berekening waarmee je de exacte verhoudingen kan uitrekenen. De vlakken verhouden zich tot elkaar volgens het gulden getal: het Griekse getal Phi, wat 1,618 is. (Niet te verwarren met PI). Dit gulden getal keert overal terug, van mens gemaakte bouwwerken tot vrijwel alles in de natuur. Vandaar dat het de naam Gulden Snede mag dragen.

Volg je intuitie en gebruik de hulplijnen

Niet gevreesd, dit betekent niet dat je nu al je foto’s moet gaan berekenen. Ook al worden ze compositieregels genoemd, het zijn eerder richtlijnen om te volgen. Bij het maken van foto’s is persoonlijke smaak ook een grote invloed. Volg daarom ook altijd nog je eigen intuïtie.

Maar wat helpt de regel van derden je nu?

De regel van derden wordt overal toegepast. Wanneer je weet hoe de theorie ongeveer werkt, zul je het overal terug herkennen. Open nu maar eens een willekeurig tijdschrift en je zult zien dat de meeste modereportages worden opgemaakt middels de regel van derden. Zo ook met alle autoreclames. Het is een oude maar doeltreffende techniek om zeer professionele foto’s te maken. Zo maak je in een mum van tijd je eigen, perfecte fotoserie. Klaar om gepubliceerd te worden.

Nu dus aan de slag!

Het is nu dus aan jou om hiermee aan de slag te gaan. Maak er een leuke opdracht van: je eigen fotoserie voor in een tijdschrift. Hoe ga je te werk:

• Bepaal het thema waar je de fotoserie op baseert: natuur, portretten, stillevens, etc. Dit maakt het makkelijker om te oefenen.
• Pak je camera of telefoon erbij en activeer het raster. Meeste (duurdere) camera’s komen met geïntegreerd raster. Bij telefoons is deze op verschillende manieren te activeren.
• Schiet je eerste foto’s en beoordeel ze. Wees kritisch en bekijk ze goed of de regel van derden is toegepast.
• Bundel je foto’s tot serie en maak er gemakkelijk je eigen fotoboek van. Zo heb je in een mum van tijd je eigen magazine of professionele fotoboek.